Laboratuvarlar, doğru teşhis ve tedavi planlaması için önemli bir rol oynar. Bu nedenle, laboratuvar analizlerinin doğru ve güvenilir sonuçlarla gerçekleştirilmesi büyük önem taşır. Bu sürecin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için numune kabulü, ayrıştırılması ve ön hazırlık işlemi gibi adımlar oldukça kritiktir. Bu yazıda, laboratuvar analizlerinde numune kabulü, ayrıştırılması ve ön hazırlık işlemlerinin nasıl gerçekleştirildiğini ve neden önemli olduğunu detaylı bir şekilde ele alacağız.

Numunelerin Laboratuvara Kabulü: Laboratuvara gelen numunelerin doğru bir şekilde kabul edilmesi, analizlerin doğruluğunu etkileyen temel bir adımdır. Numune kabulü esnasında, numunelerin üzerinde hasta bilgisi olmaması, istenilen tetkikle alınan numunenin uyumsuzluğu, koagülasyon ve hemogram testleri için tüpler üzerindeki işaretlenen çizgiden fazla ya da az alınmış miktardaki kan ve pıhtı kontrolü yapılır. Bu kontroller sonucunda uygunsuz olan numuneler reddedilir ve kurumlar veya hastalar bilgilendirilerek tekrar kan alınması sağlanır. Reddedilen numunelerin ayrıca hasta sonuç sayfasına numune reddi sebebi belirtilir.

Ayrıştırma ve Ön Hazırlık İşlemi: Kabul edilen numuneler laboratuvar analizlerine hazırlık amacıyla ayrıştırılır ve ön hazırlık işlemleri gerçekleştirilir. Öncelikle, laboratuvarda serum ve plazma testleri için numunelerin santrifüj işlemine tabi tutulması gerekmektedir. Bu işlem, numunelerin hücrelerden ayrıştırılmasını sağlayarak analizlerin daha doğru yapılmasını sağlar. Santrifüj sonucunda elde edilen serum ve plazma numuneleri, ilgili cihazlara yüklenerek testlerin çalışılacağı ortama hazırlanır.

Analiz: Numunelerin laboratuvara kabul edildikten ve gerekli ayrıştırma işlemleri tamamlandıktan sonra analiz süreci başlar. Laboratuvar personeli, numuneleri çalışmaya başlamadan önce iş planına göre kontrol eder ve uygun şartlarda saklanmış numuneleri çalışmaya alır. Bazı testler, açlık gerektirdiği için belirli sürelerde alınan numunelerle gerçekleştirilir. Örneğin, kan şekeri ve kan lipid düzeylerini içeren biyokimya testleri için hastadan 10-12 saat açlık sonrası alınan numuneler kullanılır. Sirkadiyen ritim gösteren hormon testleri için ise (ACTH, kortizol, TSH gibi), sabah uygun şartlarda numune alınması önerilir. İdrar testleri için ise sabah ilk idrar numunesi tercih edilir.

Sonuç Gönderme (Raporlama): Analizler tamamlandıktan ve sonuçlar değerlendirildikten sonra, test sonuçları LBYS (Laboratuvar Bilgi Yönetim Sistemi) üzerinde görüntülenebilir hale gelir. Sonuçlar, bölüm uzmanları tarafından onaylandıktan sonra klinik, kurum veya doktorlar tarafından görülebilir. Test sonuçlarının yazıcı çıktıları istenirse hastalara veya kurumlara verilir.

Referans Aralığı: Laboratuvar analizlerinde elde edilen sonuçlar, belirli referans aralıklarıyla değerlendirilir. Referans aralığı, sağlıklı bireylerden elde edilen değerlerin %95’ini içeren bir grup tarafından belirlenir. Ancak, bu değerler hastadan hastaya değişebilir ve analiz yöntemi veya kullanılan kitlerdeki değişikliklere bağlı olarak referans aralığı da değişebilir.

 Numune kabulü, ayrıştırılması ve ön hazırlık işlemi, laboratuvar analizlerinin doğruluğunu ve güvenilirliğini etkileyen kritik adımlardır. Bu adımların doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi, yanlış teşhislerin ve tedavi hatalarının önlenmesine yardımcı olur. Laboratuvarlar, kalite güvencesi için iç ve dış kalite kontrol programlarına katılır ve analizlerin doğruluğunu sürekli olarak izler. Numunelerin doğru kabul edilmesi, uygun şekilde ayrıştırılması ve ön hazırlık işlemlerinin yapılması, laboratuvar analizlerinin güvenilir sonuçlarla sonuçlanmasını sağlar.